Jak pomysłowo używać frezarki i obrabiać drewno?

Napisane 24.01.2022 przez admin

Tagi: frezarka, stół-do-frezarki, stolarstwo, deski, wiertła, narzędzia, maszyny, cnc, bezpieczeństwo-pracy, higiena-pracy, bhp, środki-ostrożności, okulary-ochronne, kask-ochronny, rękawice-ochronne, słupki-ostrzegawcze, osłona-frezarki, odciąg-trocin, park-maszynowy, cieśla, stolarz, narzędzia,

Jak bezpiecznie i efektywnie pracować z frezarką do obróbki drewna, opisujemy metody pracy i podpowiadamy jak zadbać o bezpieczeństwo.

Każda frezarka ma specjalną prowadnicę do prowadzenia równoległego. Można ją ustawiać z dokładnością do milimetra, co pozwoli na bardzo dużą dokładność pracy. Czasami znacznie łatwiej będzie znaleźć gładką listwę i ścisk stolarski niż oryginalną prowadnicę. Każda gładka listwa może być równie doskonałą prowadnicą. Możemy ją umocować stolarskimi ściskami do płyty podstawy frezarki w precyzyjnie określonej odległości od osi frezu. Prowizoryczna prowadnica jest w niektórych przypadkach wygodniejsza niż prowadnica fabryczna. Przy listwie długości 30 cm dużo pewniej prowadzi się frezarkę niż przy 15-cm krawędzi przykładni. Ważne jest tylko, aby ściski mocujące listwę były bardzo mocno dokręcone, by nie zmieniła się odległość pomiędzy listwą a osią frezu. Dlatego listwę powinniśmy umocować dwoma ściskami jednocześnie. Jeżeli trzeba wyciąć całą serię jednakowych wpustów i zechcemy do tego użyć jako prowizorycznej prowadnicy, takiej właśnie listwy, możemy ją przymocować do podstawy frezarki śrubami maszynowymi (w podstawie każdej frezarki jest kilka otworów) lub ściągami stolarskimi. Zamiast listwy możemy użyć deski, płyty wiórowej lub stolarskiej pod warunkiem, że będą one miały co najmniej jedną prostą krawędź, wzdłuż której będziemy prowadzić frezarkę. Listwę należy przymocować do podstawy frezarki w takiej odległości od freza, aby można było wykonać wygodnie całą serię frezowań. Jeżeli na powierzchni większego przedmiotu trzeba wyciąć łuk o określonym promieniu, możemy posłużyć się albo przykładnią równoległą, albo odpowiednim przyrządem do frezowania okręgów. Taki przyrząd umożliwia jednak frezowanie okręgów tylko o promieniu do 35 cm. Jeżeli trzeba wyfrezować łuki o większej średnicy i żaden z tych przyrządów się do tego nie nadaje, najlepiej jest samodzielnie wykonać odpowiednie prowadzenie. Najprostszym rozwiązaniem jest przyklejenie taśmą dwustronnie klejącą do podstawy frezarki pasa kanonu o szerokości 15 cm. W odpowiedniej odległości od osi frezu gwoździem albo śrubą mocujemy karton do powierzchni frezowanego elementu. Zamiast pasa kartonu możemy użyć paska sklejki, który umocujemy taśmą dwustronnie klejącą do podstawy frezarki albo dwoma śrubami do przykładni równoległej. Grubość sklejki nie powinna być jednak większa niż 3 mm, aby nie zmniejszyć zbytnio głębokości frezowania. Środek frezowanego łuku powinien i tutaj wyznaczać odpowiedniej wielkości gwóźdź albo cienki, wkręcony w podłoże wkręt. Tak wykonanym prowizorycznym cyrklem możemy frezować łuki o prawie dowolnym promieniu. W starych meblach często spotykamy połączenie na płetwę. Krawędź jednej z desek ma wykonaną specjalną płetwę, w drugiej desce natomiast wycięte jest odpowiednie zapłetwienie. Obydwie deski zostają w ten sposób zaklinowane. Płetwę i zapłetwienie wykonujemy specjalnym frezem stożkowym o kącie nachylenia ostrzy 15 stopni w stosunku do osi podłużnej frezu. Najpierw wykonujemy płetwę i do niej dopasowujemy wpust. Zawsze łatwiej jest dopasować szerokość wpustu do szerokości płetwy niż odwrotnie. Ponieważ jednostronne lub dwustronne wyfrezowanie płetwy wzdłuż krawędzi deski jest trudnym zadaniem, przed rozpoczęciem pracy trzeba umocować jako nakładki dwie listwy odpadowe. Powiększają one szerokość płaszczyzny prowadzącej i zapobiegają możliwości przechylania się frezarki na boki. Inaczej niż w przypadku frezowania wpustów równoległych do osi frezu, zapłetwienia muszą być frezowane od razu na pełną głębokość. Większość frezów, w czasie jednego przejścia, można zagłębiać na 5 mm. W przypadku frezów do zapłetwień musimy frezować od razu na pełnej głębokości, zapewniając przy tym odpowiednio powolny posuw frezarki. Tak jak podczas przecinania elementów na pilarce tarczowej, również podczas stacjonarnego używania frezarki musimy przedsięwziąć określone środki ostrożności. Nasze ręce muszą się znajdować w bezpiecznej odległości od wirującego frezu, a jednocześnie obrabiany element musi być cały czas prowadzony bardzo precyzyjnie wzdłuż przykładni. Wygodnym narzędziem pomocniczym, szczególnie podczas frezowania listew i wąskich desek, jest znany fachowcom (dawniej i dzisiaj) specjalny grzebień dociskowy. Jest on wykonany z listwy o szerokości od 8 do 10 cm i może mieć różne kształty. Materiał, z którego można wykonać grzebień, musi być dobrej jakości. Słoje w drewnie muszą mieć przebieg prostopadły do obrabianego elementu. Grzebień nacina się wzdłuż stoi tak, aby w czasie dociskania nie wyłamały się. Na czole listwy dociskowej wykonujemy gęste, równolegle nacięcia o głębokości około 10 cm. Będzie ona przypominała grzebień. Nacięcia te mogą mieć formę łuku w odstępach 1-2 cm, od boku listwy, tak jak widzimy to na ilustracji powyżej. Grzebień dociskowy mocujemy do stolika frezerskiego w takim położeniu, aby frezowany element mógł się przesuwać wzdłuż przykładni z niewielkim tylko oporem. Sprężynujące zęby grzebienia powodują, że frezowany przedmiot nie może odsunąć się od przykładni, choć nie jest dociskany ręką w miejscu aktualnej pracy frezu. Czasami sam grzebień dociskowy nie wystarczy. Podczas frezowania wąskich elementów potrzebny jest specjalny popychacz, za pomocą którego możemy przesuwać zarówno listwy, jak i deski bez obawy o to, że nasze palce znajdą się w bezpośrednim niebezpieczeństwie. Używając jako bocznego docisku sprężynującego "grzebienia", obrabiany element należy prowadzić popychaczem częściowo od tylu, częściowo od góry. Aby element był prowadzony właściwie na całej długości, możemy użyć dwóch popychaczy jednocześnie. Popychacze, o których mowa wyżej, można wykonać z odpadowych fragmentów listew o długości 30 cm. Na jednym z końców listwy wykonujemy nacięcie o przekroju litery V. Tym końcem będziemy przykładali popychacz do frezowanego elementu. Zamiast popychacza w formie listwy możemy zastosować inny: kawałek deski z uchwytem. Uchwyt, którym jest fragment listwy odpadowej, przykręcamy do powierzchni deski. Tym popychaczem przesuwa się element od tylu. Umożliwia on frezowanie listwy na całej jej długości, a następnie przesunięcie poza obszar pracy frezu. Materiały do wykonania opisanych popychaczy znajdą się na pewno w każdym warsztacie majsterkowicza albo w sklepie drzewnym pośród bezpłatnych odpadów. Powierzchnie o okrągłym zarysie możemy wycinać z dużych płyt pilarką oscylacyjną (wyrzynarką). Możemy również wykorzystać ręczną frezarkę. Podobnie jak w przypadku wyrzynarki i tutaj musimy posłużyć się odpowiednią prowadnicą. Tylko w ten sposób zarys koła (okręgu) będzie odpowiednio dokładny, a obróbka wykańczająca zbyteczna. Zanim wytniemy koło, musimy najpierw nawiercić jego środek. W otworze tym umieścimy potem kolec centrujący prowadnicy frezarki. Frezujemy frezem do rowków w zależności od grubości materiału w dwóch albo trzech etapach. Za każdym razem frezujemy na głębokość 3-5 mm. Bardzo pomocnym przyrządem, z którego trudno zrezygnować, jest przykładnia kątowa frezarki. Za jej pomocą możemy dokładnie frezować brzegi elementów, które będą też prostopadłe. Chociaż tego typu przykładnia przeznaczona jest do pracy "z ręki", może też być stosowania do pracy stacjonarnej. Dzięki odpowiedniemu zastosowaniu przykładni kątowej możemy ułatwić sobie nawiercanie czół desek, listew i płyt. Przykładnię kątową należy dostosować do przykręcenia do stołu roboczego tak, aby frezarka pracowała w pozycji poziomej - stacjonarnej. Za jej pomocą możemy wiercić bardzo precyzyjnie zwłaszcza wielokrotnie powtarzające się otwory, ponieważ ustawienie frezarki w przykładni jest stałe, a element oporowy ustawia nawiercany przedmiot zawsze w tej samej pozycji w stosunku do osi wiertła. W zależności od wykonania przykładni kątowej jej mocowanie do stołu roboczego może być mniej lub bardziej skomplikowane. Użyta przykładnia ma na spodniej stronie specjalne usztywniające żebra. Aby umocować tę przykładnię, należało wykonać w płycie stolika roboczego odpowiednie nacięcia. Dodatkowo trzeba było użyć dwóch drewnianych klocków jako podkładek w miejscach mocowania. W zacisku frezarki umocowane zostało wiertło do drewna, którego prędkość obrotowa była zgodna z obrotami wrzeciona wiertarki. Głębokość wiercenia można precyzyjnie ustawiać regulacją głębokości frezowania. Teraz, po dokładnym ustawieniu frezarki, można rozpocząć wiercenie dosuwając nawiercany element do płaszczyzny podstawy frezarki. Może się wydawać, że najodpowiedniejszym narzędziem do wyrównywania dużych płaszczyzn jest strug. Jego użycie wymaga jednak odpowiedniej wprawy, jeżeli chcemy osiągnąć zadowalający rezultat. Nawet zawodowy stolarz niewiele nim osiągnie, jeżeli element do obróbki sklejony został z wielu listew, które różnią się wysokością. Odpowiedniejsza w tym przypadku jest frezarka górno wrzecionowa. Nie ma ona bezpośredniego kontaktu z nierówną powierzchnią elementu i dlatego te nierówności nie mają wpływu na sposób obróbki. Specjalną prowadnice podstawy frezarki robimy z dwóch wąskich pasów sklejki połączonych dwoma listwami. Odcinki sklejki muszą być dłuższe od szerokości wyrównywanej płaszczyzny o wielkość równą średnicy podstawy frezarki. Do zewnętrznych krawędzi równolegle ustawionych pasów sklejki przymocowane są listwy oporowe, których odległość jest równa średnicy podstawy frezarki. W ten sposób nie pozwalają one na boczny ruch przyrządu. Właściwą głębokość frezowania zapewniają dwie inne listwy, które na przeciwnych stronach obrabianego elementu przymocowane są gwoździami montażowymi albo ściskami stolarskimi. Górne powierzchnie listew muszą znajdować się na jednakowej wysokości równolegle do powierzchni frezowanej płaszczyzny. Na listwach tych będzie oparta prowadnica frezarki. Po przefrezowaniu pierwszego pasa, biegnącego przez całą szerokość płaszczyzny, prowadnicę przesuwamy o odległość równą średnicy frezu do rowków (powinien on mieć możliwie dużą średnicę). Głębokość frezowania powinna być ustawiona tak, aby warstwa materiału zebranego w wyniku jednego przejścia narzędzia była jak najmniejsza. Frezarkę prowadzimy ruchem ciągłym. Musimy również zwracać uwagę, aby pomiędzy stałymi listwami prowadzącymi a listwami ruchomej prowadnicy nie było wiórów, które mogłyby spowodować różnice w głębokości frezowania pomiędzy kolejnymi etapami pracy. Nawet jeśli pracujemy z dużą starannością i ostrożnie, na granicy kolejnych przejść frezu pozostają zazwyczaj nieładne, zbyt ostre krawędzie, które obniżają estetykę frezowanego przedmiotu. Zadziory usunąć papierem, klockiem ściernym albo cykliną. W warsztacie stolarskim oprócz frezarek górnowrzecionowych używane są również frezarki dolnowrzecionowe, w których silnik napędowy znajduje się poniżej poziomu płyty stołu roboczego. Ponad stół wystają tylko ostrza zalożonego frezu. Większość ręcznych frezarek górnowrzecionowych można instalować na specjalnych stolikach. Taki stolik możemy wykonać sami. Surowcem będzie sklejka o grubości 12 mm. Stolik składa się z siedmiu, względnie ośmiu części: blatu, dwóch boków i dwóch par wąskich pasów znajdujących się z przodu i z tyłu oraz drewnianej listwy umieszczonej od spodu, która umożliwia mocowanie stolika w stole warsztatowym. Jeżeli nie mamy takiego stołu, wspomnianej listwy nie mocujemy. Zamiast niej wykonujemy odpowiednie wycięcia w bokach lub przodzie stolika i wsuwając w nie szczęki ścisków stolarskich. W ten sposób będziemy mogli stolik przymocować do płyty dowolnego stołu roboczego. W płycie stolika frezerskiego wykonujemy piłką pierścieniową odpowiedni otwór dla frezu, otwory do umocowania frezarki oraz odpowiednie szczeliny służące do mocowania ruchomej przykładni, wzdłuż której będziemy prowadzili frezowany element. Rolę przykładni będzie spełniała drewniana listwa z półokrągłym wybraniem w środku, w miejscu gdzie będzie znajdował się frez. Listwę - przykładnię we właściwym położeniu trzymają dwie śruby z nakrętkami motylkowymi. Podczas pracy na zbudowanym przez nas stoliku wymagane są szczególne środki ostrożności. Frez nie ma żadnych osłon ochronnych, które normalnie stanowią standardowe wyposażenie każdego stołu frezerskiego. Dlatego też w pobliżu zawsze powinien się znajdować odpowiedni popychacz, nie tylko gotowy w każdej chwili do użycia, ale używany zawsze podczas pracy!